Wsparcie w rozwoju mowy z użyciem pomocy sensorycznych

Zastanawiasz się, na co wpływają pomoce sensoryczne? Integracja sensoryczna oddziałuje całościowo na organizm poprzez angażowanie zmysłów. Sprawne ciało pomaga również w rozwoju mowy. Dlaczego warto w tym celu wybrać pomoce sensoryczne? Opowiada Joanna Zaguła-Gwóźdź logopedka prowadząca gabinety Wiśniowy Sad w Krakowie.

Oddziaływanie na zmysły ma duży wpływ na rozwój dziecka. Rozwój mowy to nie tylko ćwiczenia buzi i języka. Bawiąc się z najmłodszymi lub prowadząc dla nich zajęcia, warto pamiętać o stymulacji różnych obszarów. Opóźnienia w rozwoju mowy to częsty problem wśród dzieci. Niektóre dzieci wiedzą doskonale, co chcą powiedzieć, a mimo to, nie mogą w taki sposób pokierować ustami, aby wyartykułować odpowiednie słowa i zakomunikować potrzeby. Warto zadbać o nie poprzez odpowiednie zabawy i aktywności, które pozwolą rozwijać dziecko całościowo, w tym również jego mowę. 

Jak pisze A. Jean Ayres „integracja sensoryczna, która objawia się w zabawie, jest podstawą integracji sensorycznej niezbędnej podczas czytania, pisania i odpowiedniego zachowania się”. Dlatego dobrze znane wszystkim zabawki i pomoce dydaktyczne z walorem sensorycznym cieszą się dużym zainteresowaniem rodziców, opiekunów oraz wychowawców. Takie pomoce są również wsparciem w terapii logopedycznej i mogą być także urozmaiceniem codziennej zabawy. To nieoceniony wpływ na rozwój pamięci, zmysłu dotyku i bierze udział w stymulowaniu ośrodka mowy. 

Do mojego gabinetu logopedycznego trafia ostatnio coraz więcej dzieci z trudnościami w nabywaniu języka. Bardzo często opóźnionemu rozwojowi mowy towarzyszą zaburzenia z zakresu integracji sensorycznej, a więc wzmożonej lub obniżonej wrażliwości na bodźce płynące z otoczenia. Podczas wywiadu przeprowadzonego z rodzicami okazuje się, że zaburzeniom w rozwoju mowy współtowarzyszą trudności z połykaniem, żuciem i gryzieniem pokarmów i często dziecko preferuje ograniczony zestaw produktów spożywczych, często o określonej konsystencji. 

Ponadto rodzice wymieniają nadmierne zwracanie uwagi przez dzieci na bodźce słuchowe dochodzące z otoczenia, co może objawiać się agresją lub płaczem. Zdarza się też, że dzieci nie lubią dotyku innych osób oraz wykonywania podstawowych czynności pielęgnacyjnych, takich jak obcinanie paznokci, mycie głowy, czesanie się. W zabawie daje się zaobserwować niechęć do brudzenia się, poznawania nowych faktur przedmiotów, unikanie zabaw manualnych. 

Opóźniony rozwój mowy często współwystępuje z trudnościami w koncentracji, uwagi oraz planowaniu ruchu. Te symptomy mogą świadczyć o zaburzeniach integracji sensorycznej, dlatego terapie SI oraz logopedyczna idą w parze
i doskonale się uzupełniają.

W swojej praktyce terapeutycznej wplatam elementy zabaw SI do terapii logopedycznej, gdyż ćwiczenia ogólnorozwojowe są bazą do rozwoju mowy. Na zajęciach, w zależności od potrzeb, wykorzystuję piłki o różnych strukturach, produkty sypkie, masy, ćwiczenia manualne, ćwiczenia słuchowe, ćwiczenia równoważne oraz stymulujące zmysł smaku i zapachu. Często sięgam po naturalne pomoce sensoryczne, które pozwalają stymulować zmysł dotyku poprzez różnorodne bodźce i w dodatku są uwielbiane przez dzieci. 

Zastosowanie pomocy sensorycznych w terapii logopedycznej urozmaica moje zajęcia i równocześnie wspiera ośrodek mowy i integruje różne obszary rozwojowe. Akcesoria sensoryczne pomagają rozwijać zdolności językowe, ale także wpływają na motorykę, koncentrację i regulację emocji. Warto je włączyć do codziennych zabaw, by wspierać dziecko w każdym aspekcie jego rozwoju.

Autorka: Joanna Zaguła-Gwóźdź, logopedka i właścicielka gabinetów Wiśniowy Sad.

Filolog polska, logopeda, neurologeda, terapeutka treningu umiejętności społecznych (TUS). Współwłaścicielka gabinetu logopedycznego w Krakowie. Pracuje manualnie i miofunkcjonalnie z pacjentami ortodontycznymi, a także z dziećmi i młodzieżą z afazją, niedokształceniem mowy o typie afazji, zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Pod swoją opieką ma także dzieci z wadami wymowy oraz dzieci dwujęzyczne.
Jest zwolennikiem podążania za dzieckiem oraz terapii poprzez zabawę, ponieważ według niej przynosi ona najlepsze efekty.